Tokat ili bereketli topraklarında yetişen ürünleriyle zengin bir mutfağa sahiptir. Anadolu mutfaklarını denemek ve yemek kültürümüzü daha yakından tanımak isteyenler için Satı Kargı nın katkıları ile derlediğimiz Tokat mutfağına ait tözel tatlar.
Tokat ın verimli toprakları Tokat mutfağının zenginliğini oluşturur. Orta Anadolu ya özgü unlu besinlerin yanı sıra, yöre mutfağında sebze ve meyve de önemli yer tutar. Tokat mutfağında asma yaprağı yaygın ve değişik biçimlerde kullanılır. Yaprak sarması, cevizli bat, bakla dolması bunların başlıcalarıdır. Kazova üzümü, zile pekmezi ya da cevizli şeker sucuğu Tokat yöresi ile özdeşleşmiş tatlardır.
Özel tatlar…
Yöre mutfağının en önemli yemeklerinden biri olan “cevizli bat” değişik bir içle hazırlanan bir tür yaprak sarmasıdır. En önemli özelliği içinde bulgur ve döğülmüş ceviz içi kullanılmasıdır. Kışın keşkekle birlikte tüketmek üzere yazdan pastırma ya da kemikli etler tuzlanıp çemen sürülerek kurutulur. Yine keşkek pişirileceği zaman, yarma ve nohut haşlanır ve kurutulmuş etle birlikte yenir. Yöreye özgü hamur işlerinin en önemlilerinden biri de “çökelikli” dir. Bu börek saçta pişirilir ve pide şeklindedir.
Tokat mutfağında çok çeşitli bitkiler de kullanılır. Örneğin ekşi bir tadı olan pancar yaprağına benzeyen evelik, madımak, nivik gibi bitkiler pilav, çorba ve kavurmalarda sıklıkla kullanılır. Bunun yanında bulgur, keşkek, tarhana, kuskus, pekmez, sucuk, sebze meyva kurutması, geleneksel Tokat mutfağının temelini oluşturur.
TOKAT KEBABI
Tokat Kebabı, Tokat’ta asırlardır bağ evlerinde veya eski Tokat evlerinin iş evlerinde sadece bu kebap için tasarlanmış kebap fırınlarında pişirilip tüketilen geleneksel bir yemektir.
“Tokat Kebabı” adını, yıllardır Tokat ilinde kendine has üretim yöntemiyle yapılmasından dolayı almaktadır. Tokat ve çevresinde ticari bir ürün haline gelmeden önce bağ evlerinde özel günlerde yapılan Tokat Kebabı, malzemelerini oluşturan gıda ürünlerinin kendine has üretim yöntemine göre bir araya getirilip, şekillendirilmesi ve kendine özgü Tokat Kebabı ocağında pişirilmesiyle elde edilen kebap olarak bilinmektedir.
Tokat Kebabını, Tokat’a özgü yapan, Tokat kebabında kullanılan etin ve kuyruk yağının bölgeye ait, doğal ortamda veya yaylalarda yetiştirilen Karayaka koyunlarının 6-9 aylık erkek kuzularından elde ediliyor olması, sebzelerin (Tokat biberi, patlıcanı, domatesi)Tokat ilinde yetiştirilmesi ve kendine has kebap ocağında pişirilmesidir. 6 kısımdan oluşan Tokat Kebabı ocağında; ateşlik, baca, şiş asma metal mili, tava, yağdanlık ve kebap çıkarma şişi kullanılır.
BAT
Mercimek bir tencerede haşlanır ve soğuması için bekletilir. Düğü sıcak su ile ıslatılır. Daha sonra mercimek ve düğü, salça ve suyla karıştırılır. Bu karışım çorba kıvamındadır. Bir tarafta domatesler küçük küçük doğranır, diğer yandan cevizler bir havanda dövülür, soğan, maydanoz, dere otu, reyhan ince ince kıyılır. Tüm malzemeler salça ile karıştırılır. Son olarak tuz ve biber eklenir. Bağ yaprağı ve köy ekmeğiyle servis yapılır.
Tokat’ın yöresel yemeklerinden biri olan bat , adını yeniliş şeklinden almıştır. bat yemeğinin sulu olması ve içine ekmek batırılıp yenmesi isminin bat olarak anılmasını sağlamıştır. Kimi ilçelerde “bad” olarak söylenmektedir. Yemeğin nasıl oluştuğu hakkında çeşitli rivayetler vardır, Bir rivayete göre hamile bir kadın mercimekli, salçalı, yeşillikli, baharatlı bir şeyler yemek istemiş ve sonra o an evinde ne varsa hazırlamış, Bat yemeği de o günden bugüne yapılmaktadır.
KEŞKEK
Nohut bir gece önceden sıcak su ile ıslatılır. Etle birlikte büyük bir tencereye konulup nohutlar hafif yumuşayana kadar haşlanır. İçine yarma eklenir. Eğer et suyu yeterli gelmezse ilave su eklenir. Çemen az miktarda suda ezilerek tuz, baharat ve tereyağı ile karıştırılarak tencereye eklenir. Kaynamaya başlayınca kısık ateşte yada ekmek fırınında ağzı kapalı olarak 4-5 saat pişirilir. Sıcak servis yapılır.
MADIMAK
Tokat’ın yöresel yemeklerinden olan madımak yöre halkı için oldukça önemlidir. Madımak sadece yemek kültürü içinde değil halkın bütün yaşantısında yer etmiştir. Manilere, bilmecelere konu olmuştur. Madımak zamanı madımak toplanması kadınlar için sosyalleşmenin yollarından biridir. Çünkü madımak toplamaya yalnız gidilmez, topluca gidildiğinden kadınlar arasında dayanışma ve arkadaşlık bağları güçlenmiş olur.
DİĞER YÖRESEL YEMEK VE TATLAR
Tokat Tavası, Baklalı Dolma, Etli Dolma, Yavan (Erikli) Dolma, Pehlili Pilav, Kuskus, Dolma İçi, Nohut Yahnisi, Nivik, Bacaklı Çorba, Helle Çorbası, Toyga Çorbası, Gendüme Çorbası, Mercimekli Hamur Çorbası, Nohut Mayalı Cevizli Çörek, Katmer, Yufka, Çökelekli Gözleme, Çökelekli Pide, Tokat Simiti, Yağlı, Elbiseli (Bez) Sucuk, Çemen, Zile Pekmezi, Zile Köme( coğrafi İşaretli Ürün), Pestil, Tarhana, Elma, Erik, Vişne, Kızılcık Hoşafı, Kuşburnu ve Zambak Reçeli olarak sıralanabilir.
