Kuşlar, tüylü, kanatlı, sıcakkanlı, yumurta ile üreyen, omurgalı hayvanlardır. Çoğumuzun evinde en az bir kere beslediği muhabbet kuşları hepimizin sevdiği türlerinden sadece biridir.
Halbuki yaklaşık 10.000 civarında yaşayan türüyle en kalabalık omurgalıları oluşturur kuşlar. Kuzey Kutbundan Güney Kutbuna dünya üzerindeki tüm her yerde yaşarlar. Boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ile deve kuşunda 2,7 m’ye kadar değişir. Bulunan fosillere göre kuşlar, yaklaşık 150-200 milyon yıl önce, dinozorlardan gelmektedir. Bilinen ilk kuş yaklaşık 155-150 milyon yıl önce yaşamıştır.
Kuşlar, diğer canlı alemlerinden farklı olarak bazı özelliklere sahiptir. İlk sabit sıcaklıklı canlılar olma özelliğini taşırlar. Belirgin özellik olarak, üyelerinin tümü, diğer hiçbir hayvan grubunda görülmeyen tüylerle kaplıdır. Gelişmiş bir ses kutuları vardır. Sert kabuklu yumurta bırakırlar ve kuluçkaya yatarlar. Kuşların tam işlev gören, karmaşık ve gelişmiş, vücut sistemleri vardır.
İşte şimdi karşınızda özellikleri ve görünümleriyle bizleri şaşırtan “16” kuş türü!
Tavus Kuşu
Söz konusu şey kuş ve renklerin büyüleyiciliği ise Tavus Kuşundan başlamamak olmaz.
Sülüngillerden Pavo cinsindeki iki tür kuşa verilen isimdir. Kur yapma döneminde, erkek tavusun açarak sergilediği kuyruklarıyla tanınır. Dişi tavus kuşu parlak yeşil boyunlu, gövdesi ise kahverengi ya da gri tonlu kahverengi renklidir. Erkek tavusun kuyruğunun heybetine karşın sesi hiç de kulağa hoş gelmez. Fakat bu tavus kuşlarının birçok dinde kutsal olarak görülmelerine engel değildir.
Tavus kuşu Antik çağlardan beri pek çok farklı kültürde ve dinde kendine yer edinmiş bir kuş. Antik Yunan’da tanrıça Hera’nın simgesi olarak kendine yer edinen tavus kuşunun hikayesi ise ilgi çekici. Hikayeye göre, tanrıçaya hizmet eden çok gözlü dev Argos, Hermes tarafından öldürülünce, tanrıça devin gözlerini tavus kuşunun kuyruğuna serper. Ezidilik inancında da kendine yer edinen tavus kuşları, Tanrı Azda tarafından yaratılan, kendisine evreni ve insanları yaratma görevi verilen Melek-Tanrının simgesidir. İslam inancında ise bolluk, mutluluk, refah gibi iyi kavramlarla özdeşleştilen bu hayvan daha pek çok kültürde bir yere sahip.
Arı Kuşu
Arılar ve böceklerle beslenen göçmen bir kuş olan arı kuşu, çevik hareket yeteneği ile dikkat çekiyor. Yalı kuşlarının renkli bir akrabası olan arı kuşlarının 24 adet türü bulunuyor..
Doğu yarım kürede ılıman ve tropik alanlarda yaşayan bu kuşlar, hem açık alanlarda, hem de ormanlarda yaygın olarak görülür. Arı kuşlarının ayaklarının ön parmakları yapışıktır. Aşağıya doğru kıvrık olan gagası, uzun ve sivridir.
Birçok böcekle beslenebilen arı kuşları, daha çok bal arılarını ve yaban arılarını avlar. Bu nedenle de arıcılar bu eşsiz görünümlü kuşlardan pek hoşlanmazlar. Çekirge istilalarında oldukça faydalı bir işleve görev arı kuşlarının en dikkat çekici özelliği ise böcekleri havada uçarken yakalamalarıdır. Bu esnada ya uçuyor olurlar ya da kısa bir uçuş yaparak avlanırlar. Her gün 225 arı büyüklüğünde böcek veya arı yemek isteyen arı kuşları eşsiz tüy renkleriyle de dikkatleri çekerler.
İbibik
Ağaçlık ve bağlık yerlerde yaşayan bu kuş ağaç bulunan açık yerlerde, çam orman veya yaprağını döken ormanlarda, meyve bahçelerinde ve bağlarda yerleşir. Açık arazide bulunabildiği gibi şehir parklarında da rastlanabilir.
Her çeşit oyukta ve kovukta yuva yapan, insanlarla oldukça iyi iletişim kuran ibibikler, haşere, böcek, böcek larvaları, salyangoz ve solucanlarla beslenirler. Sivri ve uzun gagaları ile toprağı eşerek çıkardığı kurtçukları havaya fırlatıp gagasını açarak havada kapmayı seven ibibiklerin oyuncu bir karakteri olduğunu söylemek mümkün.
Kırmızı Gagalı Tukan
Güney Amerika’nın tropikal ormanlarında yaşayan bu kuşların en çok dikkat çeken kısmı gagaları. Ucu kırmızı, gövde kısmı mavi,turuncu ve yeşil tonlarında olan bu kuşlar, sadece görünüşleriyle değil güçlü yapılarıyla da ön plana çıkıyor. Büyük gagası, güçlü ayakları, kısa ve yuvarlanmış kanatlarıyla tatlı olduğu kadar güçlü olan bu hayvanlar, güçlerini bol bol tükettikleri meyvelere borçlular. Bu gagaların en önemli özelliği çok güçlü olmasına rağmen şaşırtıcı derecede hafif olmasıdır. Üstelik tukanların gagaları sadece renk ve gücüyle ön plana çıkmakla kalmıyor, oldukça tuhaf bir özellikle de duyanları şaşırtıyor.
Bilim adamları tukanların gagalarını kullanarak kendilerini serinlettiğini kanıtlamış. Anlayacağınız tukan kuşları tropikal iklimle gagaları sayesinde baş ediyor.
Tukanların tüm bu özelliklerinin yanı sıra biraz uyuşuk olduğunu söylemek mümkün. Uçmaktan çok hoşlanmayan bu kuşlar günlerinin büyük bir kısmının dallarda oturarak geçirirler ve bol bol meyve tüketirler
Yakut Boğazlı Sinek Kuşu
İşte karşınızda dünyanın en hızlı kanat çarpan kuşu! Saniyede 55 defa kanat çırpabilen yakut boğazlı sinek kuşu bu konuda tam bir rekortmen. Çiftleşme döneminde bu 200 kanat çırpmasına ulaşan sinek kuşları, bu sayede Guinness rekorlar kitabına girmeyi başarmış bir tür.
Sinek kuşlarının erkekleri, dişilerinden daha küçüktür ve biraz daha kısa bir gagası sahiptirler. Her yıl bir defa tüylerini döken bu kuşlar ve sonbahar göçü esnasında ilk tüylerini dökmeye başlar.
Bu türün erişkinleri tipik olarak sadece, çiftleşmek için bir araya gelir. Beslendikleri alanı korumak için saldırganlaşırlar. Küçük boyutları yüzünden, böcek-yiyen kuşlar ve hayvanlara karşı korunmasızdırlar. Çiçek ve çiçekli ağaçların nektarlar ana yiyeceğidir, ara sıra ağaçlardaki deliklerden aldıkları böcekler ve ağaç özsuyunuda tüketirler. Genç kuşlar nektarın yanı sıra protein almak için böceklerle beslenirler.
Kızıl Akbaba
Nesli tükenmekte olan Kızıl Akbabalar, şimdiye kadar kaydedilmiş en yüksek uçan kuşlardır. Bu kuşlar 37 bin feet yüksekliğe çıkabilirler.
Bu yükseklik, uçakların çıkabildiği ve oksijen azlığı nedeni ile insanın çıkamadığı bir noktadır. Anlayacağınız bu kuşların dolaşım sistemleri ve iç basınç düzenleme mekanizmaları oldukça gelişmiştir. Bu kuşların kanlarında olan hemoglobin bu irtifada oksijen üretir bu nedenle hiçbir sıkıntıları olmaz.
Cennet Kuşu
Anayurdu Afrika’nın güney bölgeleridir.12-15 yıl yaşarlar. Cennet kuşu ailesinin 15 cinsi içinde 42 tür vardır. Bu ailenin üyeleri, en çok erkeklerin Seksüel dimorfizm özellikleriyle, yani özellikle gagadan, kanatlardan, kuyruktan veya baştan uzanan çok uzun ve ayrıntılı tüylere sahip olmasıyla bilinir. Çoğunlukla yoğun yağmur ormanlarında yaşarlar. Tüm türlerin beslenme biçimi, meyve ve daha az oranda eklembacaklıları kapsar. Cennet kuşları tekeşlilik ila çokeşlilik arasında değişen çiftleşme sistemlerine sahiptir.
Türlerin sayısı, avlanma ve yaşam alanı yok olması sebebiyle tehlike altındadır.
Kincidirler ve üstelik bir de psikolojileri bozulursa işte o zaman yandık çünkü bu kuşlar psikolojileri bozulduğunda tüylerini yolarlar.
Kakadu
Kakadu; tatlı, yumuşacık ve sevecen olarak adlandırılırlar.Bazıları 120 yıla kadar yaşayabilir! Elbette bu rakam oldukça istisna. Bir kakadunun gaga kuvveti ise bir köpeğin çenesinin kuvvetiyle neredeyse eştir!On yedi türden oluşan bu papağanların çoğu vücutlarına serptirilmiş kırmızı ya da sarı renkleri dışında beyaz, bazıları siyah renklidir. Kıvrık ve sağlam gagaları kabuklu yemişleri kırmaya, kökleri bulup çıkarmaya ya da ağaç kabuklarının altındaki böcek larvalarını avlamaya yarar. Solucana benzeyen dilleri beslenmelerine yardımcı olur.
Kakadular ağaç tepelerinde yaşar ve ağaç kovuklarında barınır. Gürültülü geniş sürüler halinde tarla ürünlerini yağmalayarak zarar verdikleri de olur.
Kakadular çok çeşitli sesler çıkarabilir. Islık çalarlar ve telefon çalması ,insan sesi gibi sesleri taklit edebilirler. İyi konuşabilme yeteneğine sahip olanlarına ender olarak rastlanır.
Flamingo
Son zamanların en moda hayvanlarından biri flamingolar. Nasıl bir hayvan moda olabilir dediğinizi duyar gibiyim. Ancak tekstil ürünlerinden, kırtasiye malzemelerine kadar pek çok ürünün üzerinde görmeye başladığımız flamingolar son zamanlarda çok sık karşımıza çıkıyor.
Uzun ve kıvrık boyunları, uzun ve ince bacakları ve dikkat çekici renkleriyle ilgili üzerlerine toplayan flamingolar oldukça yeteneklilerdir. Belirgin özelliklerinden biri kıvrık bir gagasının olması ve bunun üst kısmıyla daldırıp da yiyecekleri su ya da çamurdan çıkarırken filtre vazifesi görmesidir. Tüylerindeki kırmızı renk tonları, yedikleri yiyeceklerin içerdiği karotin miktarına göre değişir. Esaret altındaki genç kuşlar, çok az karotin içerikli besinler aldığından beyaz tüylere sahiptirler.
Bulundukları ortamlarda sayıları bazen bir milyonu bulan flamingolar tek eşlidir.İsimleri ise Portekizce ve İspanyolcadan gelir ve Ateş anlamındadır.
Kırmızı Makaw Papağanı
Kırmız macaw, macaw ailesinin en güzel ve en büyük üyelerinden biridir. Orta ve Güney Amerika’daki nemli, her daim yeşil ormanlarda yaşarlar. Renkli tüyleri ile ünlüdürler. Mavi sırtları ve parlak kırmızı tüyleri var. Üst kanatları sarıdır ve yeşil renklidir.
Güçlü, kavisli gagaları bu kuşların ilk göze çarpan özelliğidir. Yetişkin bir kırmızı macaw papağını 80-90 cm arasında bir uzunluğa ve 1,5 kg’a kadar ağırlığa sahiptir. Uçarken 35 mil hıza kadar ulaşabilen kırmızı macawlar oldukça uzun yaşarlar. Ortalama 40-50 yıl arasında ömre sahiptirler. Esir tutulan kırmızı macawların 75 yıla kadar yaşayabildiği söylenir.
Dünyadaki en akıllı kuş olarak bilinen kuşlar, pek çok kelimeyi, sesi ve püf noktasını kolayca öğrenebilirler. Çok iyi eğitilmiş kırmızı makaw papağanlarının renkleri ve şekilleri bile ayırt edebilecekleri söylenir.
Kızıl macawlar da çok gürültülü papağanlardır. Screeches ve squawks gibi farklı ses tonları üretirler. Ağırlıklı olarak fıstık, tohum, meyve ve böcekten oluşan bir beslenme diyetleri vardır. Kuvvetli kavisli gagaları ile oldukça kolay bir şekilde kabuklu kuruyemişleri kırabilirler.
Altın Sülün
Altın renkli tüyleri nedeniyle bu ismi alan bu kuşlar barındırdıkları birbirinden farklı renklerle dünyanın en güzel kuşlarındandır.
Erkek altın sülünler daha renklidir. Farklı kırmızı kürklü göğüsleri ve kanatları var. Merkez kuyruk tüylerinde ayrıca çarpıcı siyah lekeler var. Erkek sülünlerinin aksine dişiler daha donuk, kahverengi bir tüy yapısına sahiptir..
Altın sülünler, Batı ve Orta Çin’deki yoğun ormanlarda ve ormanlık alanlarda yaşar. Erkek altın sülünler dişilerden daha uzundur. İlginçtir, kuyruk toplam vücut uzunluğunun üçte ikisini oluşturur. Altın mercanlar vakitlerinin çoğunu havada değil zeminde harcarlar. Çünkü çoğunlukla çilek, tohum ve böceklerle beslenirler.
Bayağı Deniz Papağanı
Atlantik puffin, olarak bilinen bu kuşlar Kuzey Amerika ve Doğu Kanada sahillerinde bulunan küçük bir deniz kuşudur. Büyük, çok renkli gagaları ve penguen benzeri renkleri nedeniyle ‘deniz papağanı’ olarak da bilinirler. Hayatlarının çoğunu denizde geçiren bu kuşlar, suya dayanıklı tüyleri sayesinde yüzerken vücutlarını sıcak tutabilirler. Kanatlarını, yüzeyde ve su altında yüzmek için sallarlar.
Bayağı deniz papağanlarının uçuş yeteneklerinden çok dalış kabiliyetleri ön plana çıkar. Mükemmel bir dalış kabiliyetine sahip olan bu hayvanlar, 60 metreye kadar dalabilirler. İyi bir dalıcı olan bu kuşların, uçuş kabiliyetleri de fazladır. Dakikada 400 kez kanat çırparak saatte 55 mil hıza ulaşabilen bu küçük kuşların görünüşüne aldanmamak gerekir.
Her yaz ve ilkbaharda Kuzey Atlantik Okyanusu adalarına yerleşen deniz papağanları, uçurumdaki oyuklarda tüyleri ve otları kullanarak yuva yaparlar. Dişileri yalnızca bir yumurta bırakır ve yavrunun yumurtadan çıkması 45 gün alır. Kuluçkahaneden sonra erişkin bayağı deniz papağanı yavru için yiyecek bulmak amacıyla yuvadan çıkarlar. Yavrularını küçük balıklarla besleyen bu kuşlar, büyük gagalarında 10-30 balık arasında yük taşıyabilirler.
Mavi Alakarga
Olağanüstü renkleriyle ön plana çıkan mavi alakargaların renkleri kimyasal değildir, tüylerin şekli nedeniyle kırılan ışık bu rengin oluşmasını sağlar. Eğer ki, bir mavi alakarganın tüylerini kırarsanız mavi renk yok olur. Bu durum şekilsel renklenme olarak bilinir.
Yedikleri besinler arasında; yerden ve ağaçlardan alınabilecek birçok tür bulunmaktadır. Bilinenler arasında ekmek, et, yumurta, fıstık, çilekler ve diğer meyveler, tohumlar ve birçok şehir parklarında kuş masası yemeklerini yerler.
Nadiren yem verilirken agresif davranabilirler, lakin bazen diğer kuşların yuvalarını ve yumurtalarını yok ederler. Bu yüzden kuşları doyuranlar tarafından hoş karşılanmazlar. Yine de, bu zeki ve yaşama adapte olabilen kuşlar kolaylıkla hayatlarına devam edebilirler. Çekirdek ve ceviz en sevdikleri besinler arasındadırlar. Herhangi bir ağaçta ve yahutta ovukta gençlikleri itibarıyla rahatlıkla kalabilir ve buralarda büyüyebilirler. Genelde 16-18 günlük bir periyotta, 4-5 yumurta bırakırlar. Mavi alakargalar genelde ömürlerinin tamamı boyunca tek eşli yaşarlar.
Sesleri diğer kargalardan daha farklıdır, ama genelde bir alarm sesi gibi, oldukça gürültülü ve martı çığlığına benzer. Ayrıca kuş, kızgınlık döneminde daha da yüksek bir ses çıkartabilir. Mavi alakargalar genellikle bu sesleri şahinlerden korunmak için çıkartırlar. Mavi alakargalar ayrıca sessiz, birbirlerine yakınken çağırma şekilleri de vardır. Lakin, birçok sesi çıkartabilirler ve birçok kişi seslerini tanıyamayabilir.
Mavi alakargalar ayrıca, Prens Edward Adası’nın resmi kuşudur ve şehrin beyzbol takımı Toronto mavi alakargası ismini verir.
Amerikan Sakası
Uzunluğu yaklaşık 11 cm olan bu ufak kuş hoş görünümüyle dikkat çeker. Erkeğinde açık sarı tüyler bulunan ve siyah başıyla dikkat çeken Amerikan sakasının oldukça hoş bir ötüşü vardır. Amerika sakası, üremek için dört ila altı arasında mavimsi beyaz yumurta bırakır. Devedikeni ve tarak otu tohumlarını çok seven bu saka cinsi, diğer yabani küçük ot tohumlarını, ağaç filizlerini, akçaağaç özsuyunu bazende böcekleri yiyebilir.
İpekkuyruk
İpekkuyruk, belirgin kafalı ve siyah maskeli, orta boy bir ses kuşudur. Kahverengimsi-gri renkte olan kuşun kanatlarında beyaz ve sarı kenarlar bulunur. İpekkuyruk kuşları, Kuzey Amerika ve Avrasya genelinde çoğunlukla Kanada ve Alaska’da olmak üzere ormanlarda yaşar. Kışın, büyük sürülerde Birleşik Devletlerin Kuzeybatı bölgelerine göç ederler. Ağaç dallarında yuvalar. Hem erkek hem de dişi ipekkuyruklar, yüksek sesli aramalarıyla bilinir. Çoğunlukla böcek ve çilek yerler.
TURNA
Sesleri kilometrelerce uzaklardan duyulabilir.
Yuvalarını yere yaparlar ve içine genellikle iki yumurta bırakırlar.
Ayrıca turna kuşu da birçok inanç ve kültür için önemli bir yere sahiptir mesela Alevilerin simgesi olan özel folklor danslarında uyguladıkları figürler arasında önemli bir yer alır. Özellikle de Hz. Ali’yi temsil ettiğine inanılır ve turnaların normal bir kuş olmadığı yeğlenir üstelik Amerikan yerlilerinin totemlerinde, Rus şarkılarının bir çoğunda, yerli dans kültüründe ve Yunan mitlerinde karşımıza sık, sık çıkarlar.
Yaa işte Turna diyip geçmemek gerek!
