Denizlerde, okyanuslarda ve göllerde ne kadar çok şeyin yaşadığına sizleri şaşırtabilir. Ve çoğunu göremiyorsun bile! Plankton da onlardan birisi. Onları görmek için bir mikroskoba ihtiyacınız var.
Plankton nedir? Onlar Dünya’nın sularında yaşayan küçük organizmalardır. Pek çok plankton türü vardır ve hem tuzlu suda hem de tatlı suda bulunurlar. Tüm planktonlar iki gruptan birine girer. Bazıları hayvanlar alemine ait olan zooplanktonlardır. Diğerleri fitoplanktondur.
Fitoplankton bitkilerdir. Diğer bitkiler gibi, fotosentez yapabilirler. Bu nedenle bu canlılar su kütlelerinin üst seviyelerinde yaşarlar. Bu onların büyümek için ihtiyaç duydukları güneş ışığını almasını sağlar.
Planktonun adı Yunanca “planktos” kelimesinden gelmektedir. Bu küçük organizmaları tanımlayan “sürüklenen” anlamına gelir. Fitoplankton da dahil olmak üzere planktonlar yüzmezler. Bunun yerine yaşadıkları suyun hareketi ile bir yerden bir yere sürüklenirler.
Fitoplankton ne zamandan beri var? Bir süredir buralardalar! Bilim adamları, en eski fitoplankton türlerini en az 2,4 milyar yıl öncesine kadar takip ediyor. Aslında birçok bilim insanı, bu küçük yaşam formlarının bugün Dünya’daki yaşama yol açtığına inanıyor.
Fitoplankton var olmadan önce, Dünya’nın atmosferi çok az oksijen içeriyordu. Bu, havanın solunmadığı anlamına gelir. Fitoplankton ortaya çıktığında, büyük miktarlarda karbon almaya ve oksijen salmaya başladılar. Bu fotosentez sürecinin bir parçasıdır.
Zamanla bu fonsentez süreci, Dünya atmosferinde daha fazla oksijen olmasını sağladı. İnsanlar da dahil olmak üzere, karada yaşamın başlamasına yol açtı. Fitoplanktonun neden olduğu bu ilk oksijen birikimi olmasaydı, bugün Dünya’daki yaşamın çoğu asla var olmamış olabilirdi.
Tahmin edebileceğiniz gibi, bu küçük organizmalar bugün hala yaşam için önemlidir. Aslında bilim insanları, küçük boyutlarına rağmen fitoplanktonların atmosferdeki oksijenin yaklaşık yarısını sağladığını söylüyorlar. Bu, karadaki tüm bitkilerin ürettiği oksijen miktarının toplamına eşittir. Fitoplankton ayrıca havadan büyük miktarda karbon çıkararak iklim değişikliğini engeller.
Bu yaşam formları, gezegenin okyanuslarının ve göllerinin biyolojik çeşitliliği için de önemlidir. Diğer deniz canlıları için besin kaynağıdırlar. Fitoplanktonların Dünya üzerinde büyük bir etkisi var!
Tabii ki, çok fazla iyi bir şeyin olumsuz bir etkisi olabilir. Fitoplankton popülasyonları çok büyüdüğünde, insanlar ve hayvanlar için zararlı olabilirler. Deniz yaşamını öldüren kırmızı gelgitler ve alg patlamaları yaratabilirler. Ayrıca çiğ deniz ürünleri yiyen insanlara ve diğer hayvanlara da zarar verebilirler.
Fitoplankton, Dünya’daki hassas yaşam dengesinin sadece bir örneğidir. Nüfusları çok düşerse, atmosferdeki mevcut oksijeni etkiler ve diğer yaşam biçimleri üzerinde şiddetli bir etkiye sahip olabilirler.
